เล่าเรื่อง.. เสวรรค์มือง

หลายท่านคงกำลังประหลาดใจกับหัวเรื่องที่เราเขียนไปข้างต้นใช่ไหมครับ? ภาพในจินตนาการของผู้อ่านหลายท่านคงเป็นภาพของดินแดนสุขาวดีที่มีนางฟ้านางสวรรค์เหาะเหินเดินอากาศไปมาอย่างน่าอัศจรรย์ แต่ไม่เลย! เมืองสวรรค์ที่กล่าวถึงไปข้างต้น ไม่ได้อยู่ที่ไหนไกล แต่เมืองสวรรค์แห่งนี้คืออำเภอสวรรคโลก อำเภอเล็กๆ ที่ตั้งอยู่ในแผ่นดินประวัติศาสตร์ชาติไทย กล่าวคือจังหวัดสุโขทัยนั่นเอง

แล้วเหตุใดพวกเราถึงอยากบอกกล่าวเล่าเรื่องของที่นี่อย่างนั้นหรือ? ก็เพราะที่นี่เป็นอำเภอที่มีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจ ช่วงเวลาที่ผ่านเลยในแต่ละยุคสมัยทำให้อำเภอแห่งนี้มีมนต์ขลังที่น่าหลงใหล อาทิ หากผมบอกว่าอำเภอแห่งนี้เมื่อครั้งกระโน้นเคยเป็นจังหวัดมาก่อน ท่านผู้อ่านจะเชื่อไหมครับ?

---

แรกเริ่มเดิมทีนั้น ‘สวรรคโลก’ เป็นเมืองที่เกิดขึ้นมาร่วมสมัยกับกรุงสุโขทัย มีฐานะเป็นเมืองลูกหลวงในนาม ‘เมืองศรีสัชนาลัย’ ต่อมาในปีพุทธศักราช 1994 พระเจ้าติโลกราช เจ้าเมืองเชียงใหม่ ได้ยกทัพมาตียึดเอาเมืองศรีสัชนาลัยและเปลี่ยนชื่อเป็น ‘เมืองเชียงชื่น’ แต่ท้ายที่สุดในปีพุทธศักราช 2017 พระเจ้าบรมไตรโลกนาถสามารถยึดเมืองเชียงชื่นคืนมาได้ และทรงเปลี่ยนชื่อครั้งสุดท้ายเป็น ‘เมืองสวรคโลก’

ในปีพุทธศักราช 2459 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ยกฐานะเมืองสวรรคโลกเป็นจังหวัดสวรรคโลก และมีอำเภออยู่ภายใต้การปกครองทั้งสิ้น 2 อำเภอ ได้แก่ อำเภอสวรคโลก และอำเภอศรีสัชนาลัย ต่อมาเมื่อวันที่ 17 มีนาคม พุทธศักราช 2474 กระทรวงมหาดไทยได้ประกาศยุบจังหวัดสุโขทัย ให้มาอยู่ภายใต้การปกครองของจังหวัดสวรรคโลก จังหวัดสวรรคโลกจึงมีอำเภออยู่ในความปกครองถึง 5 อำเภอ กับอีก 2 กิ่งอำเภอ ได้แก่ อำเภอสวรรคโลก อำเภอศรีสัชนาลัย อำเภอสุโขทัยธานี อำเภอศรีสำโรง อำเภอกงไกรลาศ กิ่งอำเภอคีรีมาศ และกิ่งอำเภอบ้านด่านลานหอย

ในฐานะจังหวัดและความอุดมสมบูรณ์ของสวรรคโลก ทำให้สวรรคโลกในอดีตมีความเจริญรุ่งเรืองในทุกๆ ด้าน เช่น การได้รับขนานนามว่าเป็นเมืองค้าพืชไร่อันดับต้นๆ ของประเทศ โดยเฉพาะข้าว ถั่วเหลือง และฝ้าย ซึ่งถือเป็นพืชเศรษฐกิจของสุโขทัยในปัจจุบัน ลำน้ำยมที่ไหลผ่านที่แห่งนี้ กลายเป็นเส้นทางลำเลียงไม้ส่งไปขายยังต่างประเทศ และอีกหนึ่งความเจริญที่มีหลักฐานอย่างเป็นรูปธรรม นั่นคือการคมนาคมขนส่งของจังหวัดสวรรคโลก

‘สถานีรถไฟสวรรคโลก’ เป็นสถานที่หนึ่งที่เป็นหลักฐานยืนยันความสำคัญและความเจริญรุ่งเรืองด้านการคมนาคมของสวรรคโลกอย่างชัดเจน เพราะถือเป็น ‘สถานีรถไฟแห่งเดียวของจังหวัด’ ทั้งจังหวัดสวรรคโลกในอดีต และจังหวัดสุโขทัยในปัจจุบัน โดยสถานีรถไฟแห่งนี้ เป็นพระมหากรุณาธิคุณในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงพระกรุณาให้สร้างทางรถไฟถึงสวรรคโลกเมื่อปีพุทธศักราช 2452 ทำให้สวรรคโลกกลายเป็นศูนย์กลางการคมนาคมทางบกของจังหวัดสวรรคโลกและจังหวัดใกล้เคียง จังหวัดสวรรคโลกในยุคนั้นจึงคึกคักคลาคล่ำไปด้วยผู้คน และมีการสร้างโรงภาพยนตร์ โรงแรมขึ้นมาอีกมากมาย ซึ่งส่งผลให้สวรรคโลกมีความเจริญทางด้านเศรษฐกิจในขณะเดียวกัน

แต่ต่อมา เมื่อวันที่ 1 เมษายน พุทธศักราช 2482 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล ได้มีการเปลี่ยนแปลงครั้งประวัติศาสตร์ของชาวสวรรคโลก กล่าวคือ กระทรวงมหาดไทยได้สั่งยุบจังหวัดสวรรคโลก ให้ไปตั้งจังหวัดใหม่ที่อำเภอเมืองสุโขทัย ส่งผลให้สวรรคโลกดำรงสถานะเป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสุโขทัยนับแต่นั้นเป็นต้นมา

ด้วยเหตุผลทั้งหลายทั้งปวงที่กล่าวไปข้างต้นนั้น ทำให้สวรรคโลกนั้นเป็นเมืองที่มีคุณค่าในอดีต ปัจจุปัน ตลอดจนในอนาคตที่ลูกหลานต้องช่วยกันดูแลรักษาทั้งภาพลักษณ์ในอดีต โบราณวัตถุ โบราณสถาน ประเพณีอันดีงาม รวมถึงวิถีชีวิตของชาวสวรรคโลก เพราะหลังจากนี้ไป ‘จังหวัดสวรรคโลก’ จะกลายเป็นเพียงคำบอกเล่า ถ้าความสำนึกในคุณของแผ่นดินจืดจางไปเมื่อใด ตำนานการกล่าวขานถึงที่แห่งนี้ก็คงแผ่วเบาลงทุกขณะ และท้ายที่สุดก็จะไม่หลงเหลือสิ่งใดให้ชนรุ่นหลังได้ศึกษากันอีกเลย แม้แต่คำว่าตำนาน